NEDEN FUTBOL?

Futbol, çağımızın en popüler ve en büyük yatırımlarının yapıldığı spor organizasyonlarından birisidir. Sermaye olarak büyük yatırımların yapıldığı bu spor dalı ülkelerin kendi içlerinde, diğer ülkelerle, kıta bazında ve dünya bazında yapılan organizasyonlarla milyarlarca insanı peşinden sürüklemekle birlikte kendi başına büyük bir endüstri halini almıştır. peki yakın bir tarihe sahip bu spor dalı neden bu kadar popüler olmuştur?

İlk olarak bireysel incelediğimizde, bireylerin kendileriyle özdeşim kurabildikleri olay ve eylemleri benimsemesinin daha kolay olduğunu söyleyebiliriz. Yani bireylerin dolaylı yollarla tecrübe ettikleri öğrenmeleri pratiğe dökebilmeleri bireylerin o olaylara bağlılığını artırmaktadır. Bu kapsamda sporu incelediğimizde genel olarak sporun uğraş ve emek gerektiren bir aktivite olduğunu söylememiz gerekir. Bir jimnastikçi yahut güreşçi sporunu icra edebilmesi için uzun yıllar çalışıp emek harcaması gerekir. Bunun yanında sporcu kadar ekipmanlarının temini de önemlidir. Beyzbol, voleybol, basketbol gibi sporlarda oyun kurallarını bilmenin yanında ekipman olarak pota, file, sopa gibi materyallerin olmaması o sporun birebir sokaklarda ve mahallelerde icra edilmesini zorlaştırmaktadır. Fakat futbol profesyonel bazda büyük emek gerektirdiği gibi amatör bazda fazla ekipman ve teknik gerektirmeyen bir spor dalı olarak karşımıza çıkıyor. Bir çocuk televizyonda gördüğü bu sporu mahallelerde bir top ve dört adet taşla dahi icra edebiliyor, böylelikle ufak yaşlarda o sporla arasında bağ kurması mümkün oluyor. Mekan ve imkan olarak bireyleri fazla zorlamayan bu spor dalı diğer dallara göre popülarite yönünde nispeten bir adım önde olacaktır. Voleybolun müsabaka olarak oynanabilmesi için bir fileye, basketbolun en azından beton bir sahaya ihtiyacı varken futbol Anadolu’da yol aralarında, Avrupa’da çimenlerde parklarda, Afrika’da çorak topraklarda dahi rahatlıkla oynanabilen bir oyundur. Kadınların futbola merakının az olmasının belki de en önemli safhası olan bu uygulama kısmı futbolu bir adım öne çıkarmaktadır.

İkinci olarak spor dallarının ekonomiyle ilişkisini göz önünde bulundurmak gerekir. Zira spor dallarının gelişimi yapılan yatırımlarla doğru orantılıdır. Yapılan yatırımlar hitap edilecek kitle oranında artmaktadır. Futbolun yapısı ve oyun alanının kapladığı yer, etrafına yerleşecek seyircinin fazla olmasına imkan sunmakta, böylelikle yatırımcılar için daha cazip imkanlar sunabilmektedir. Salon sporları hitap edeceği kişi bakımından belli sınırlılık arz ederken futbol müsabakaları kapladığı alan ve stad yapıları bakımından yüz binlerce insana hitap etmeye müsait bir yapıdadır. Bu etmen de futbola yapılan yatırımların daha fazla ilgi çekmesine ortam hazırlamaktadır. Yani profesyonel olarak büyük kitlelere hitap edilebilecek amatör olarak kolaylıkla uygulanabilecek bir spor dalıdır.

Futbolun bu denli geniş kitleye hitap etmesi iktidarlarca da desteklenmesini sağlamıştır. Faşist İspanyol diktatörün ‘’bana yüz bin kişilik uyku tulumu yapın’’ diyerek kastettiği gibi toplumların politik hareketliliğini pasifleştirmeye müsait bir imkan sunmaktadır. Ayrıca taraftarlar arası aidiyet hissi kazandıran ve stres atma gibi işlevleri de yerine getirebilen bu spor dalı toplumlardaki şiddet ve politik yüklenmenin belirli düzeylerde muhafaza edilmesine imkan sunmaktadır. Sunduğu bu imkanlarla futbol iktidarlarca da desteklenip önü açılan bir spor dalı olarak karşımıza çıkmaktadır.

Futbolun ilgi çekmesinde önemli bir yer tutan başka bir olgu ise oyun yapısındaki tempo değişikliğidir. Diğer spor dallarında belli bir eşikte süreklilik gösteren tempo futbolda sürekli değişiklik gösterebilecek bir potansiyeldedir. Örneğin voleybolun takım içi üç pas sınırı oyun temposunun belli bir seviyede kalmasını sağlamakta iken futbolun nispeten daha serbest yapısı temponun sürekli değişken olmasına imkan sunmakla birlikte ilginin de müsabaka boyunca canlı kalmasını sağlamaktadır. Bir başka etmen ise el kullanımı dışında bütün uzuvların çeşitli şekillerde kullanımının serbest olması ve oyun yapısının bu kullanıma müsait olması görsel zevk unsurunu da artırmaktadır. Örneğin basketbolda oyun içinde yapılan hareketlerin belli bir kısıtlılığı vardır. Ayak kullanımının yasak olması, topun yapısının müsait olmaması ve hedefe ulaşma bakımından diğer uzuvları kullanımın yararsız olması görsel zevki belli bir sınırda tutmaktadır. Futbolda ise eli kullanabilen kalecilerin varlığı ve oyunun gelişimi vücudun topyekün kullanımına imkan sunmakta ve sınırsız yeni hareket oluşturma imkanı sunmaktadır. Higuita’nın milli maçtaki efsanevi kurtarışı, İbrahimoviç’in ceza sahası dışından attığı rövaşata golü gibi olaylar futbolun hareket çeşitliliği bakımından sınırının olmadığını kanıtlayan örneklerdendir.

 

Futbol tek seferde büyük kitlelere ulaşabilen, büyük kitlelerce ilgi görme potansiyeli olan, günlük yaşamda kolay uygulanabilir, ‘’katharsis’’i sağlaması bakımından iktidarlarca desteklenen, büyük bir pazar oluşturmaya müsait olduğu için yatırımcıların ilgisini çeken gözde bir spor dalı olmuştur. Toplumun bütün kesimlerine farklı amaçlarda yarar sağlayan ve tek seferde büyük kitlelere hitap edebilen bir spor dalı olması futbolun gözde bir spor dalı olmasının önünü açmıştır.